کاتوزیان، با اشاره به سیاستهای حمایتی انگلیس از جنبش مشروطه، آن را ناشی از دو عامل میداند: اول این که انگلیس با حمایت از مشروطه، در جبههٔ دیپلماتیک علیه رقیب خود در منطقه؛ یعنی روسیه میجنگید که در دستگاه پادشاهی قاجار، نفوذ زیادی پیدا کرده بود و دوم این که از آرمان آزادی و دموکراسی، که آن را مشخصهٔ حکومت خود میدانست، حمایت میکرد. کاتوزیان به دیدگاههایی اشاره میکند که مشروطه را، یکسره، بازی انگلیسیها و عوامل و جاسوسان آنها تلقی میکنند و این دیدگاهها را بازخوانی واژگونهٔ تاریخ (تحلیل تاریخ با کمک تجربیات بعدی) یا بیتوجهی به نقش نیروهای اجتماعی آن دوران ارزیابی مینماید. به گفتهٔ کاتوزیان، مشروطهخواهان درواقع در پی آزادی از ناتوانی سیاسی، تحقیر اجتماعی و ناامنی اقتصادی بودند. کاتوزیان میگوید که ریشههای بیگانههراسی ایرانیان را باید در این دوران جستجو کرد؛ چنانکه آرامآرام در هر قشری و هر جایی از کشور، کوچکترین رویدادهای سیاسی را ساخته و پرداختهٔ توطئهٔ بینقص دولتهای خارجی میپنداشتند و روحیهٔ تسلیمپذیری گسترده و عدم باور به نیروی اندیشه و ارادهٔ مردم در تغییر فرآیندهای اجتماعی در بین مردم حاکم شد. صنعتی شدن توسط دولت با هدف خودکفایی در تولید و مصونیت در مقابل رقبای خارجی برای بیش از چهار دهه از زمان استقلال، باعث ایجاد یک زیرساخت صنعتی متنوع (اگرچه کوچک) شدهاست.
آجودانی با شاهد گرفتن یکی از شبنامههایی که در آن دوران منتشر شده بود، میگوید که با پیروزی مشروطه، اگرچه آزادی بیان رواج یافت، اما این آزادی به نوعی جهتدار بود و اگر کسی از سران مشروطه یا مجلس انتقاد میکرد، به او انگ ضدمشروطه بودن میچسباندند. سرانجام رضاخان در ۲۴ آذر ۱۳۰۴ در مجلس مؤسسان حاضر و با ادای سوگند به قرآن، رسماً رضاشاه پهلوی نامیده شد. پیش از آن نیز در سالهای ۱۳۳۴ و ۱۳۵۴، به مناسبت پنجاهمین و هفتادمین سالگرد مشروطه، تمبرهای یادبود منتشر شده بود. بین دو جنگ جهانی حدوداً ۱۵۰۰ دانشجو از پیش زمینههای طبقات بالا و متوسط از سوی حکومت برای تحصیل به خارج و عمدتاً به فرانسه، سوییس، سوئد، و بریتانیای کبیر فرستاده شدند. قانون به حکومت اجازه میدهد تا طبقاتی از کارکنان وظیفهای که خدمت دوره ضرورت را به پایان بردهاند، برای تجدید یا تکمیل آموزش نظامی فراخوان کند. دهخدا با ابداع سبک جدیدی در نثر، توانست بین نوشتار و گفتار پلی بزند و راه را برای کاربرد زبانِ گویای روزمرهٔ مردم در نوشتار باز کند.
اتحادیه معتقد است که در جریان جنبش مشروطه، طبقهٔ جدیدی متشکل از کارمندان دولت، نخبگان ولایات، روزنامهنگاران و جوانان تحصیلکرده شکل گرفت که میتوان آنها را با احتیاط، قشر بورژوا قلمداد کرد. اما شما برای اجرای عدالت به احکام شریعت متمسک میشوید، به خیال شما چنان میرسد که گویا به امداد احکام شریعت کونستتیسیون فرانسه را در شرقزمین مجری میتوان داشت… همچنین مقرر شده است با همکاری نیروی انتظامی و دستگاه قضایی برای باندهای کودکان کار و خیابانی قرار تعقیب صادر شود. این در حالی است که ایران در آن زمان، فاقد سفارت یا کنسولگری در انگلستان بود. این در حالی است که پلیس بینالملل نیروی انتظامی آدرس و محل سکونت خاوری را به پلیس کانادا اعلام کردهبود. در حالی که دولت، ظاهراً در دفاع از منافع عامه وارد عمل شده بود، اما واکنش مردم، محکوم کردن بیقید و شرط حاکمیت وام با سند خودرو بود. در جریان مشروطه و وقایع آن، نشریات کشور فرانسه، رویدادهای ایران را دنبال میکردند. به گزارش خبرگزاری تایم، اگر یک تبادل زندانی جدید رخ دهد، میتواند نمونه سال ۲۰۱۶ را دنبال کند، که در آن ۴ زندانی دو تابعیتی از جمله جیسون رضاییان، رئیس دفتر واشینگتن پست ایران، به عنوان بخشی از مبادله بین چندین کشور از جمله ایالات متحده، با هفت ایرانی که به اتهام دور زدن تحریمها در آمریکا زندانی شدهاند. Post has been gen erated with GSA Content Generator Demoversion.
↑ تهرانی (کاتوزیان)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، ۱۵۴. ↑ پزشکزاد، مروری در انقلاب مشروطیت ایران، ۱۵۸. سلطنتطلبان برای گرفتن دست بالا در این تعارضات، گاه با «سنتپرستان» همداستان میشدند و گاه سعی میکردند اختلافات قومی و مذهبی و گروهی را دامن بزنند. بنابراین تعارض دیگری که پس از پیروزیهای اولیه بروز پیدا کرد، اختلاف در ساختارهای قدرت بین مشروطهخواهان در مجلس و سلطنتطلبان در دولت و دربار بود. این طبقه که در مقابل اشراف قرار داشتند، از طریق رابطه با دولتهای خارجی، پرداخت پول یا وکالت مجلس وارد عرصهٔ سیاسی و قدرت میشدند. در یکی از ملاقاتها، شاه پذیرفت که دولت ایران به زودی به لندن نامه زند و بپذیرد که «مقداری پول» مربوط به سالهای ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۱ میلادی به آن دولت بدهکار است. جلال آل احمد نیز آن را «جنجال مشروطه» و «بلوای مشروطه» میخواند و معتقد است این جنجال به عقد قرارداد دارسی برای واگذاری امتیاز نفت ایران در سال ۱۹۰۱ میلادی مربوط است. ماهنامه العرفان که به مدیریت احمد عارف الزین در لبنان منتشر میشد نیز موضوعات مربوط به مشروطهٔ ایران را با چاپ خبر و مقاله پوشش میداد.
دیدگاهتان را بنویسید