شعر «کبود» هوشنگ ایرانی نمونهای تیپیک از نوع هنر خروس جنگی است که نخست با بیاعتنایی کامل روبهرو شده، و پس از چند سال غوغایی به پا کرد. در نخستین شمارهٔ دورهٔ دوم خروس جنگی، نمونهای از اشعار مورد نظرشان چاپ میشود. یا پوست از پا کندند و بعد از فرو بردن در قیر داغ مجبور به دویدن کردند. او اجتماع را مبتلا به نوعی «سکون ریایی» میدانست که در آن «درون نفرتآلود و پوچش» را پنهان میسازد و از کشف زیبایی حقیقی جلوگیری میکند. گذشت زمان هرگونه سکون را محکوم به نابودی میکند و درست در آن هنگام که هنرمند اندکی درنگ کند و از دریافت زمان بازماند – هرچند زمان درازی پیشرو باشد و حتی از آغازکنندگان جنبشها باشد – او را به بیغولهٔ کهنهها میافکند و حق حیات هنری را از او میزداید. ایرانی معتقد است که نیما، هنرمند را درست در آنجا که نباید، یعنی در میان صنفهای اجتماع میجوید و سفارشیبودن هنر و بر اثر آن مرگ هنر را حیات او مینمایاند و از همه بدتر، توفیق گویندهٔ اشعار را در جدایی کامل خود و گریز از خویشتن آفریننده، تبریک میگوید. ایرانی در مقالهای تأکید میکند که شعر نه هدیهٔ خدایان، بلکه کوششی است که تواناییاش در همه وجود دارد و به کمک آن همه میتوانند پایهگذار زیباییهای نو و اصیل باشند. This post has been created with G SA Content G ener ator Demover sion .
به اعتقاد او «فرم، از آنجا که از رویدادهای اصیل درون سرچشمه میگیرد و نمود آنان را بیدگرگونساختن با خود به نمایش میآورد، از هرگونه ریا و ناراستی بیزار است و بشر را به راستگویی وامیدارد و میکوشد او را آنچنانکه هست بنمایاند.» البته درک هوشنگ ایرانی از فرمالیسم تفاوتهای زیادی با قواعد آن دارد. برخی از منتقدان میگویند که این توان الکتریکی خورشیدی هرگز به یک مدل کسب و کار تبدیل نخواهد شد و با توجه به این واقعیت که رقابت در این صنعت بیش از حد بالاست، ممکن است که موقعیت پیشروی این شرکت را به چالش بکشد. بسیاری از این خطاطان خود در آفرینش خطاطیهای مرسومی چون نستعلیق چیرهدست بودند، پیشزمینه سنتی در خطاطی داشتند، و الهام خود را از هنرمندان دوران قاجار و شیوههای نوین گرفتند. خروس جنگی بهانهای برای گرد آمدن هنرمندان بیهنر در وضعیت مخدوش ضدهنری نبود؛ دلیل این ادعا آثار اندک بعدی هوشنگ ایرانی است. اس. الیوت به ترجمهٔ ایرانی در کنار آثار دیگران منتشر شد.
بر این اساس، اگر بسیاری از کهنهگرایان با اعطای موقعیت برتر به «شاعر» او را در جایگاه فرازمینی قرار میدادند، هوشنگ ایرانی این نظر را دربارهٔ «زیبایی» دارد. بنا بر تجربههای پیشین، تورمهای منفی لزوماً با دورههای رشد ضعیف اقتصادی مرتبط نیستند. هرچند نام «جیغ بنفش» برای همیشه با نام هوشنگ ایرانی گره خورده و بر همهٔ اشعار او باقی ماند، ولی او عملاً پس از سرودن چند شعر از این دست، این شیوه را رها کرد. «جیغ بنفش» نتیجهٔ انتخاب آگاهانهٔ یک شیوهٔ هنری مدرن بود. «کبود» همان است که به پاس وجود ترکیب «جیغ بنفش» در مصراع هفتم آن به این نام معروف شده و پس از آن، کنایهای بر همهٔ اشعار بهظاهر بیربط میشود. به باور هوشنگ ایرانی، کسی که در یک موقعیت خاص ایستاده باشد، نه خودش در جهت زمان پیشروی خواهد کرد، نه همهٔ آنهایی که پشت سر او ایستادهاند و فرقی هم نمیکند که نام این «او» نیما باشد. اما امروز هنر او سکون و کهنگی پذیرفتهاست و هرچند هنوز هم پیروانش حتی هنر سالخوردهٔ او را نیز درنیافتهاند، ولی نیما یوشیج از دریافت زمان بازماندهاست و در گذشته – هرچند بسیار نزدیک – زندگی میکند. اما خروس جنگی که نه پایگاهی در فرهنگ مردم داشت و نه مورد تأیید روشنفکران ایران قرار گرفت، دوام نیاورد.
اما این زبان در میان رودان رواج بیشتری داشته، بهطوریکه هم زبان محاوره و هم زبان ادبی بودهاست. چیزی که باعث شد هوشنگ ایرانی مورد حملهٔ مخالفان نوگرایی قرار گیرد، نهفقط شعرهای او، بلکه مقالات انتقادی و تحلیلی او هم بود. نیما یوشیج دهها سال پیش زمان خود را دریافت و بسیاری از بندها را در هم شکست. او در آن دوره زمان را زندگی کرد و در داستان هنری ارزشی زیاد به دست آورد. از نظر او همواره در زمان حال ماندن تنها راه پیشرو بودن است. اخلاق ثابت که در طول تاریخ ثابت است و زندگی بشر در راه تحقق چنین ارزشهایی معنی میابد و در ذات خود ارزشمند وام با سند خودرو است. ایرانی برای شاعر، دریافت خویشتن را تنها راه دریافت هنر (شعر) نو و جهش زندگی میداند و در مقابل نیما، آن را غم و رنج شاعرانه و چیزی بیفایده میخواند. او کتاب مفصلی در باب زیباییشناسی و نقد هنری دارد که در همان سالها چاپ شد و آرای هنری او در آن کتاب آمدهاست.
دیدگاهتان را بنویسید